کمال گرایی چیست و چگونه می‌توانیم بر آن غلبه کنیم؟

کمالگرایی چیست ؟ کمال‌گرایی یکی از مسائل روانشناختی مهم است که افراد در زندگی روزمره خود با آن مواجه می‌شوند. این مفهوم به تمایل افراد برای داشتن استانداردها و انتظارات بالا از خود گفته می‌شود و ممکن است به میزان زیادی از خودتحقیری و اضطراب ایجاد شده باشد. در این مقاله به بررسی کمال‌گرایی از دیدگاه کارل گوستاو یونگ و روانشناسی تحلیلی می‌پردازیم..

معنی کمال گرایی

کمالگرایی یعنی چی ؟  کمال‌گرایی (آرمان‌گرایی یا ایده‌آل‌گرایی) ( به انگلیسی: perfectionism ) یک ویژگی شخصیتی است که با استانداردهای بالا، انتظارات سخت‌گیرانه و دیدگاه‌های مشخص درباره دستیابی به نتایج مطلوب تعریف می‌شود. افراد کمال‌گرا معمولاً تمایل دارند سخت‌کوش، منظم و قابل اعتماد باشند.

کمال گرایی از نظر پروفسور یونگ

کارل گوستاو یونگ، یکی از بزرگترین روانشناسان و روان‌پزشکان قرن بیستم بود که به بررسی اعماق ناخودآگاه انسان‌ها پرداخت. او معتقد بود که ،هر انسان دارای یک انگیزه و یا هدف، قوی و پنهان در درون خود است که، از آن آگاه نیست و این انگیزه یا هدف، نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت و رفتار انسان‌ها دارد.

در دیدگاه کارل گوستاو یونگ، کمال‌گرایی می‌تواند به عنوان نتیجه‌ای از عدم تعادل بین اجزای مختلف ناخودآگاه فرد ناشی شود. او معتقد بود که هر فرد دارای دو جنبه مختلف است، یکی که از آن آگاه است و دیگری که در ناخودآگاه نهفته است. وقتی که این دو جنبه از هم جدا می‌شوند و تعادل بین آن‌ها به هم می‌ریزد، فرد به دنبال کمال و انطباق با استانداردهای بالا می‌گردد.

پرفسور یونگ باور داشت که بسیاری از مشکلات روانی انسان‌ها ناشی از عدم تعادل بین اجزای مختلف ناخودآگاه آن‌ها است. این عدم تعادل می‌تواند منجر به کمال‌گرایی، اضطراب، افسردگی (برای اطلاعات بیشتر راجع به افسردگی از دیدگاه یونگ کلیک کنید.) و مشکلات دیگر شود. بنابراین، برای رسیدن به تعادل روانی و رهایی از کمال‌گرایی، انسان باید به بررسی عمیق‌تر و درک بهتر از خود و ناخودآگاه خود پرداخته و تلاش کند تا اجزای مختلف خود را هماهنگ کند. در نهایت، برای رسیدن به تعادل و رهایی از کمال‌گرایی، افراد باید به خودشناسی عمیق‌تری پرداخته و با اجزای مختلف ناخودآگاه خود آشنا شوند. این کار می‌تواند به افراد، در شناخت بهتر از خود و رسیدن به تعادل روانی و همچنین در پذیرش خود و دیگران و نیز در رسیدن به رضایت بیشتر از زندگی کمک کند.

انواع کمالگرایی

همانطور که گفتیم ، کمال‌گرایی یا همان کامل‌گرایی نوعی رفتار یا نگرش است که در آن فرد به دنبال بی‌عیب و نقص بودن و دستیابی به استانداردهای بسیار بالاست. کمال‌گرایی می‌تواند در برخی جنبه‌ها مفید باشد، اما اگر بیش از حد باشد، می‌تواند به افسردگی، اضطراب و فرسودگی شغلی منجر شود. انواع مختلفی از کمال‌گرایی وجود دارد که شامل موارد زیر است:

• کمال‌گرایی خودمحور: در این نوع، فرد از خود انتظار دارد که کامل باشد و برای رسیدن به این هدف از خود انتقاد می‌کند. (که میتواند خودسرزشنگری به همراه داشته باشید که باید برای درمان خودسرزنشگری اقدام کرد.)
• کمال‌گرایی دیگرمحور : در این نوع، فرد از دیگران انتظار کامل بودن دارد و اگر آن‌ها به استانداردهای او نرسند، نسبت به آن‌ها انتقاد می‌کند.
• کمال‌گرایی اجتماعی تحمیلی:  در این نوع، فرد احساس می‌کند که دیگران از او انتظار کامل بودن دارند و تحت فشار قرار می‌گیرد تا معیارهای آن‌ها را برآورده کند.

ریشه‌های کمال‌گرایی

• تجربه‌های کودکی : کمال‌گرایی اغلب در کودکانی دیده می‌شود که در محیط‌هایی بزرگ شده‌اند که انتظارات بالا و غیرواقعی از آنها وجود داشته است. والدین یا مراقبان ممکن است به طور ناخودآگاه این احساس را ایجاد کنند که تنها با عملکرد بی‌ نقص می‌توانند مورد تایید قرار گیرند.
• احساس ارزش: در سطح ناخودآگاه، افراد کمال‌گرا ممکن است احساس کنند که ارزش ذاتی آنها وابسته به دستاوردها و عملکرد آنان است. این احساس می‌تواند از روابط اولیه با والدین یا سایر اشاره‌های زندگی نشأت بگیرد.
• خودِ ایده‌آل: در نظریه‌های روانکاوی، خود ایده‌آل یک تصویر ذهنی از آنچه فرد می‌خواهد باشد است و می‌تواند به شدت تحت تاثیر کمال‌گرایی قرار گیرد.

دلایل کمال‌گرایی

اگر برای شما هم سوال است علت کمال گرایی چیست؟ باید بگوییم ، عوامل متعددی می‌توانند به بروز کمال‌گرایی در افراد منجر شوند، که برخی از آن‌ها شامل موارد زیر است:

– ترس از قضاوت و عدم تأیید دیگران
– تجربه‌های دوران کودکی، مانند داشتن والدینی بسیار سخت‌گیر
– اختلالات روانی مرتبط با تمایلات کمال‌گرایانه، مانند اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD)
– کمبود اعتمادبه‌نفس
– احساس ناکافی بودن
– تمایل به کنترل امور
– پیوند دادن عزت‌نفس با موفقیت
– فشارها و انتظارات اجتماعی و فرهنگی

نشانه های کمال گرایی

مفهوم کمال‌گرایی را توضیح دادیم و حالا نشانه‌های کمال‌گرایی و یا علائم کمالگرایی را بررسی می کنیم. کمال‌گرایی ویژگی‌های متنوعی دارد، اما بیشتر به افرادی نسبت داده می‌شود که خصوصیات و گرایشات کمال‌گرایانه زیر را از خود نشان می‌دهند در زیر به نشانه هایی از افراد کمال گرا اشاره میکنیم:

• داشتن توقعات و استانداردهای بالا
• احساس فشار برای برآورده کردن انتظارات بالا
• نیاز به ساختار روشن و نظم مشخص
•  واکنش‌های اغراق‌آمیز به اشتباهات
• ترس افراطی از شکست
• جاه‌طلبی و تلاش بی‌وقفه
• سطوح بالای خودناباوری و احساس ناامنی
• مشکل در نادیده گرفتن اشتباهات جزئی
• تلقی اشتباهات به‌عنوان نشانه‌ای از شکست یا بی‌کفایتی
•  ترس شدید از قضاوت یا طرد شدن به‌دلیل اشتباهات
• صرف زمان و انرژی بیش از حد برای اصلاح یا پیشگیری از اشتباهات
•  نشخوار فکری و خودسرزنشی
•  آمادگی و برنامه‌ریزی مداوم
•  نیاز به قوانین و دستورالعمل‌های دقیق
• حساسیت بالا نسبت به انتقاد و بازخورد منفی
• تفکرات سخت‌گیرانه و مطلق‌گرا
• عزت‌نفس وابسته به موفقیت

تشخیص کمال‌گرایی زمانی آسان‌تر است که بر جنبه‌های مختلف زندگی فرد تأثیر بگذارد، اما بسیاری از افراد ممکن است فقط در یک یا چند زمینه زندگی خود تمایلات کمال‌گرایانه داشته باشند.

پس از توضیح مفهوم و انواع کمال‌گرایی، نوبت به بررسی برخی زمینه‌هایی می‌رسد که این ویژگی در آن‌ها به‌طور خاص بیشتر بروز می‌کند:

1. **تصویر ذهنی از ظاهر:** کمال‌گرایی در این زمینه اغلب با اختلالات خوردن مانند پرخوری عصبی یا بی‌اشتهایی مرتبط است. افراد با این اختلالات معمولاً تلاش می‌کنند به وزن یا ظاهر خاصی دست یابند و برای رسیدن به این هدف، رفتارهای ناسالم و غیرطبیعی در پیش می‌گیرند.

2. **پیشرفت تحصیلی:** کمال‌گرایان تحصیلی معمولاً دانش‌آموزان ممتازی هستند، اما دائماً نگران نمرات و عملکرد خود بوده و از هر چیزی کمتر از نمره کامل هراس دارند. ممکن است آن‌ها چندین بار کارهای خود را ویرایش کنند و حتی از دیگران بخواهند قبل از تحویل، آن‌ها را بررسی کنند.

3. **مهرطلبی:** افرادی که کمال‌گرایی آن‌ها ناشی از فشار اجتماعی است، معمولاً به نیازها و انتظارات دیگران حساسیت بالایی دارند و از ناراحت کردن یا ناامید کردن دیگران می‌ترسند. این مسئله می‌تواند آن‌ها را وارد روابط ناسالم کند، جایی که نیازهای شخصی خود را نادیده می‌گیرند تا انتظارات دیگران را برآورده کنند.

4. **فرزندپروری:** والدینی که خود کمال‌گرا هستند، ممکن است به‌طور ناخودآگاه فشار زیادی به فرزندان‌شان وارد کنند تا در مدرسه یا ورزش برتری یابند. اگر فرزندشان اشتباه کند، این والدین ممکن است انتقادگر شوند و بچه‌ها احساس کنند فقط زمانی که همه انتظارات والدین‌شان را برآورده کنند، پذیرفته می‌شوند.

5. **کارهای روزمره:** کمال‌گرایی می‌تواند به شکل اختلالاتی مثل OCD (اختلال وسواس فکری عملی) ظاهر شود که در آن فرد به روتین‌های سفت‌وسختی پایبند است. آن‌ها ممکن است به انجام دقیق وظایف در زمان و روش‌های خاص وابسته باشند و هر گونه اخلال در این روتین باعث اضطراب و ناراحتی آن‌ها شود.

چگونه بر کمال‌گرایی غلبه کنیم؟

اگر جزو افراد کمال گرا هستید و می‌خواهید اثرات منفی آن را در زندگی‌تان کاهش دهید، این راهکارها ممکن است مفید باشند:

– ایجاد محیطی که در آن احساس پذیرش و حمایت می‌کنید
– استفاده از گفت‌وگوی درونی مثبت
– خودداری از مقایسه خود با دیگران
– تمرین تمرکز حواس برای توجه به لحظه حال، بدون نگرانی درباره گذشته یا آینده
– بهره‌گیری از تکنیک‌های درمان شناختی-رفتاری (CBT) برای محدود کردن افکار منفی

7 روش درمان کمال گرایی :

اگر برای شما سوال است چگونه از کمال‌گرایی خلاص شویم؟ و به دنبال راه‌های غلبه بر کمال‌گرایی در زندگی روزمره هستید و میخواهید درمان کمالگرایی را پیدا کنید ، باید به شما 7 روش آسان را پیشنهاد کنیم :

1. ۱- شناخت و آگاهی : اولین قدم در مقابله با کمال‌گرایی، شناخت الگوها و باورهایی است که این تمایل را تقویت می‌کنند. درمان‌های روانکاوانه می‌توانند به افراد کمک کنند تا به لایه‌های عمیق‌تر ضمیر ناخودآگاه خود دست یابند.
2. پذیرش و خودشفقتی : یادگیری پذیرش محدودیت‌های فردی و پرورش خودشفقتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. باید به خود اجازه داد که کامل و بی‌عیب نباشیم و با اشتیاق به پذیرش خود به عنوان انسانی معمولی پرداخته شود.
3. تمرین انعطاف‌پذیری : تلاش برای کاهش نیاز به کنترل و پذیرش تغییرات و خطاها به عنوان بخشی طبیعی از زندگی می‌تواند به کاهش کمال‌گرایی کمک کند.
4. تغییر اهداف و انتظارات: بازنگری در اهداف و انتظارات به منظور تنظیم آنها به گونه‌ای که واقع‌گرایانه‌تر و قابل دستیابی‌تر باشند، می‌تواند به کاهش استرس‌های ناشی از کمال‌گرایی کمک کند. اگر استرس دارید میتوانید با مشاهده دوره مدیریت استرس ، استرس را به صورت ریشه ای برای خود درمان کنید.
5. تمرین مایندفولنس : تمرکز بر لحظه اکنون و آگاهانه بودن نسبت به افکار و احساسات می‌تواند کمک کند که ذهن آرام‌تری داشته باشید.
6.  تمرکز بر تجربه و فرآیند : به جای تمرکز بر نتیجه نهایی، بر فرآیند کار و تجربه آن تمرکز کنید.
7. حمایت اجتماعی: ارتباط با دیگران و صحبت کردن در مورد احساسات و ترس‌ها می‌تواند بسیار مفید باشد. گروه‌های حمایتی و روان‌درمانی گروهی از گزینه‌های مناسبی هستند. در نهایت، مواجهه با کمال‌گرایی نیازمند زمان، تلاش و مداومت است و کمک گرفتن از یک روان‌شناس می‌تواند فرآیند تغییر را تسریع کند.