ارتباط تله رهاشدگی با نظریه دلبستگی (Attachment Theory)
برای درک بهتر تله رهاشدگی، باید نظریه دلبستگی را هم بشناسیم. روان شناس معروف «جان بالبی» معتقد بود رابطه ی کودک با والدین، به ویژه در سال های اول زندگی، نوع دلبستگی او را شکل میدهد.
- دلبستگی ایمن : کودک اطمینان دارد که والدین در دسترس هستند. در بزرگسالی فرد روابط پایدار و آرام دارد.
- دلبستگی ناایمن اجتنابی: کودک یاد می‌گیرد نیازهایش نادیده گرفته می‌شود؛ پس در بزرگسالی از صمیمیت فرار می‌کند.
- دلبستگی ناایمن دوسوگرا: کودک گاهی توجه می‌گیرد، گاهی نه؛ در بزرگسالی فرد چسبنده و مضطرب می‌شود.
تله رهاشدگی اغلب ریشه در دلبستگی ناایمن دوسوگرا دارد. چنین افرادی همواره بین عشق و ترس از ترک شدن در نوسان اند.
سرفصل های محتوا :
تفاوت تله رهاشدگی با تنهایی عادی
گاهی افراد این دو را اشتباه می‌گیرند. تنهایی عادی به معنی تجربه ای گذراست؛ مثلاً وقتی دوستتان سفر رفته است. و تله رهاشدگی به معنی حالتی عمیق و دائمی است؛ حتی وقتی کسی در کنارتان است، باز هم احساس می‌کنید رها شده‌اید.
چرخه تله رهاشدگی در روابط عاطفی
برای درک بهتر، بیایید چرخه ی این تله را مرحله به مرحله مرور کنیم:
- ورود به رابطه: فرد با اشتیاق زیاد وارد رابطه می‌شود.
- فعال شدن ترس: خیلی زود ذهن او می‌گوید: «این رابطه دوام ندارد.»
- واکنش های ناسازگار: یا بیش از حد به شریک می‌چسبد، یا کنترل‌گر می‌شود.
- خستگی شریک: طرف مقابل احساس فشار می‌کند.
- پایان رابطه: شریک رابطه را ترک می‌کند.
- تأیید طرحواره: فرد می‌گوید: «دیدی؟ هیچ‌کس نمی‌ماند.»
🔎 مثال: علی ۳۲ ساله چندین رابطه را به همین دلیل از دست داده است. او هر بار وقتی می بیند دوست دخترش کمی دیر جواب پیام میدهد، به او اتهام خیانت می‌زند. این رفتار باعث شده رابطه ها یکی یکی تمام شوند، و هر بار باور علی عمیق تر شود که «هیچ‌کس نمی‌ماند.»
در مقاله ای به طور کامل ویژگی های رابطه پایدار را بیان کرده ایم که میتوانید مطالعه کنید.
تله رهاشدگی در محیط کار
این تله فقط در روابط عاشقانه فعال نمی‌شود؛ در محیط کار هم خودش را نشان میدهد. کارمندی که مدام می‌ترسد «مدیرش او را اخراج کند». کسی که وقتی همکارانش به جلسه ای بدون او می‌روند، فکر می‌کند «مرا کنار گذاشته اند». یا مدیری که از ترس تنها ماندن، بیش از حد به کارمندانش امتیاز میدهد.
نقش درمانگر در شفا دادن تله رهاشدگی
طرحواره رهاشدگی به قدری عمیق است که معمولاً بدون کمک درمانگر تغییر نمی‌کند. درمانگر نقش های زیر را دارد:
- والد جایگزین سالم : با مهربانی و ثبات، تجربه‌ای متفاوت از رابطه به فرد میدهد.
- آینه واقعیت : به فرد کمک می‌کند بین واقعیت امروز و ترس‌های گذشته تفاوت قائل شود.
- راهنما : تکنیک‌های عملی برای تغییر طرحواره ارائه میدهد.
خطرات نادیده گرفتن تله رهاشدگی
اگر این تله درمان نشود، میتواند پیامدهای زیر را داشته باشد:
- روابط عاطفی پرتنش و ناپایدار
- اضطراب و افسردگی مزمن اگر دچار افسردگی شده اید پادکست رایگان عبور از افسردگی میتواند به شما کمک شایانی کند امتحاتنش رایگان است!
- اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی (برای پر کردن خلأ عاطفی)
- مشکلات شغلی و افت اعتمادبه نفس
ارتباط تله رهاشدگی با سایر طرحواره‌ها
۱- رهاشدگی + طرحواره نقص و شرم
فرد فکر می‌کند: «نه‌تنها همه مرا ترک می‌کنند، بلکه دلیلش این است که من ذاتاً معیوبم.»
۲- رهاشدگی + طرحواره بی اعتمادی
باور فرد این می‌شود: «دیگران هم می‌روند، هم خیانت می‌کنند.»
۳-رهاشدگی + طرحواره وابستگی/ بی‌کفایتی
فرد احساس می‌کند: «اگر کسی نباشد، من اصلاً نمی‌توانم زنده بمانم.»
این هم‌زمانی طرحواره ها ، درمان را ضروری تر می‌کند، چون اغلب چند تله با هم فعال می‌شوند.
ده تمرین عملی برای افراد گرفتار تله رهاشدگی:
۱- ثبت افکار روزانه: هر وقت ترس از ترک شدن سراغتان آمد، بنویسید چه فکری داشتید و بعد واقعیت را بررسی کنید.
۲- مراقبه ی آگاهی از بدن (Mindfulness) : هر روز ۱۰ دقیقه به تنفس و بدن خود توجه کنید تا اضطراب کاهش یابد.
۳- بازسازی جملات ذهنی: وقتی ذهن می‌گوید «او می‌رود»، شما بنویسید «هیچ دلیلی برای رفتنش وجود ندارد».
4- ایجاد «لیست شواهد»: شواهد واقعی وفاداری شریک یا دوستان را یادداشت کنید تا ذهن‌تان متعادل‌تر شود.
۵- تمرین نه گفتن: برای رهایی از چسبندگی، گاهی به‌طور آگاهانه به شریک یا دوستان بگویید «نه». برای افزایش مهارت نه گفتن یک محتوا آماده کرده ایم که راهکاری عملی به شما میدهد.
۶- تقویت روابط متنوع: فقط روی یک نفر تکیه نکنید؛ چند رابطه‌ی حمایتی ایجاد کنید.
۷- مواجهه تدریجی با تنهایی: زمان های کوتاهی را آگاهانه تنها باشید تا مغز یاد بگیرد تنهایی مساوی با رها شدگی نیست.
۸- تمرین نوشتن نامه به والدین: احساسات سرکوب‌شده را روی کاغذ بیان کنید، حتی اگر نامه را ارسال نکنید.
۹- ساخت جملات تأییدکننده شخصی: مثل «من ارزشمندم، حتی اگر کسی برود.»
۱۰- کار با درمانگر: تمرین ها به تنهایی کافی نیست؛ ترکیب آن ها با جلسات طرحواره درمانی بهترین نتیجه را میدهد.
آیا در زندگی‌تان با مشکلات و چالش‌ها دست و پنجه نرم می‌کنید؟ آیا احساس استرس، اضطراب یا سردرگمی دارید و نمی‌دانید چگونه آن‌ها را مدیریت کنید؟ ما اینجا هستیم تا به شما کمک کنیم! همین حالا با ما تماس بگیرید و اولین قدم را به سوی آرامش بردارید!
مشاوره آنلاین و حضوری، با مدرس دوره های شخصیت شناسی
راه حل مشکلات شما، یک تماس با ما فاصله دارد!
تأثیر تله رهاشدگی بر فرزند پروری
والدینی که خودشان طرحواره رها شدگی دارند، ناخواسته آن را به فرزندانشان منتقل می‌کنند.
- مادری که مدام به فرزندش می‌چسبد چون می‌ترسد او را از دست بدهد → کودک احساس خفگی می‌کند.
- پدری که به خاطر ترس از ترک شدن، سخت‌گیر و کنترل‌گر است موجب می شود که، کودک احساس بی‌اعتمادی و فشار کند.
- یا برعکس، والدینی که از ترس درگیر شدن، فاصله می‌گیرند → کودک همان حس رهاشدگی را تجربه می‌کند.
به همین دلیل، درمان این طرحواره نه تنها برای خود فرد بلکه برای نسل بعدی هم حیاتی است. اگر آینده فرزندتان برای شما اهمیت دارد میتوانید محتوا دوره وصل را مشاهده کنید و آینده ی فرزندتان را با آگاهی بسازید.
درنهایت می توان گفت:
تله رهاشدگی، زخمی عمیق و جهانی است که ریشه در تجربه‌های کودکی دارد. این تله اگر درمان نشود، بر روابط عاشقانه، دوستی‌ها، محیط کار و حتی سبک فرزندپروری تأثیر منفی می‌گذارد. اما شناخت آن، نخستین گام در مسیر تغییر است.
با کمک طرحواره‌درمانی، کار بر روی کودک آسیب‌پذیر درون، تمرین‌های روزمره و حمایت درمانگر، می‌توان از چرخه‌ی رهاشدگی بیرون آمد. زندگی بدون این تله، یعنی زندگی با آرامش، امنیت و روابطی سالم‌تر. پس اگر خودتان یا اطرافیانتان نشانه‌های این طرحواره را دارید، همین امروز اقدام کنید. دنیایی پر از عشق و اطمینان، پشت درِ رهایی از این تله منتظر شماست.
دیدگاهتان را بنویسید